İslamcı Dergiler Projesi (İDP) - Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi Üzerine Kapsamlı Bir Arşiv ve İnceleme Çalışması

İslam dini konusunda yazıları ve yayınları ile tanınan müellif, gazeteci ve mütercim Ömer Rıza Doğrul Mısır’a yerleşmiş bir ailenin çocuğu olarak 1893 yılında Kahire’de doğmuştur.
Ezher Üniversitesi’nde tamamlayıp Mısır’da gazeteciliğe başlamıştır. Balkan Harbi’nden sonra ve I. Dünya Savaşı sırasında Kahire’de es-Siyâse gazetesinde edebî makaleler yayımlanmış, aynı zamanda İstanbul’daki Tasvîr-i Efkâr gazetesinde “Mısır Mektupları” adıyla neşredilmiştir. Sebilürreşad’daki ilk makalelerini de Kahire’den gönderdi. Mehmet Akif’le tanıştığında Kahire’de eş-Şa’b gazetesine muharrirlik yapmaktaydı.
1915’te İstanbul’a gelen Doğrul, İslâm âlemine dair Tasvîr-i Efkâr’da yayımladığı yazılarla Türk matbuatına dâhil olmuştur. Mehmed Âkif’in kızı Cemîle Hanım’la evlenmiş, Millî Mücadele yıllarında Tevhîd-i Efkâr’da yazarlıktan gazeteciliğe geçmiştir. Bu sırada Vakit gazetesinde yayımladığı Türkiye-Mısır ilişkileri hakkındaki bazı yazılarından dolayı 1925’te İstiklâl Mahkemesi’nce tutuklandıysa da bir müddet sonra serbest bırakılmıştır. Bu yıllarda dönemin en değerli dinî yayınlarından olan “Asr-ı Saâdet” serisini tamamladı. 1940’ta Eşref Edip, İsmail Hakkı İzmirli ve Kâmil Miras’la birlikte çıkarmaya başladıkları İslâm-Türk Ansiklopedisi ve bu ansiklopedinin mecmuasında çok sayıda madde ve makale yazmıştır. 1940-1950 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde günlük siyasî yazılar kaleme aldı. İstanbul Radyosu için İslâm dünyası hakkında siyasî icmaller hazırladı. 1947-1948 yıllarında, yazarları arasında Türk ve İslâm dünyasının önemli isimleri bulunan dinî-fikrî muhtevalı haftalık Selâmet Mecmuası’nı çıkardı. Çok partili hayata geçiş sırasında yayımlanan önemli İslâmî dergilerden biri olan Selâmet Mecmuası’nda ilmî-dinî araştırmalar, İslâm dünyasındaki düşünce hareketleri, İslâm klasikleri gibi konuların yanında özellikle o yıllarda din öğretimiyle ilgili olarak basında ve mecliste yapılan tartışmalara da yer verdi. Din öğretiminin gereğini ortaya koyarak bu konuda kamuoyu oluşmasına büyük ölçüde yardım etti; din hürriyetinin sağlanmasında ve ilkokullara din dersi konulmasında önemli çalışmalar gerçekleşmiştir.
Ömer Rıza Doğrul tarafından çıkartılmaya başlanan Selamet dergisi, Sebilürreşad ve Akif’in fikrî mirasını devam ettirme gayesinde olmuştur. 1949 yılına kadar toplam 104 sayı çıkarılmış ve bu sayıdan sonra dergi kapanmıştır. 1962 yılında tekrar çıkarılmaya başlanmış olan dergi, 1979 yılında sona ermiştir. Aylık olarak neşredilen derginin yazarları arasında Ahmet Hamdi Akseki, Süheyl Ünver, Asım Köksal, Celal Saraç, Ahmet Himmet Berki gibi önemli isimler yer almıştır. Genel olarak bakıldığında dönemin (1940’lardan itibaren) dini reddedici tutumuna karşı tepkisel bir tavır içinde olan Selamet dergisi, bir tecdit ve ihya gayreti sergilemekten ziyade, halk arasında yaşanmakta olan dinin korunması ve kanunların tanıdığı hakların alınması ya da yasaklanmayan hakların (cemaat hâline gelebilmek gibi) tasarrufu için mücadele veren bir yayın olmuştur.
14 Mayıs 1950 seçimlerinde Demokrat Parti’den Konya milletvekili seçilmiş ve Büyük Millet Meclisi Dış İşleri Encümeni’nde de görev almış olan Doğrul, 13 Mart 1952’de İstanbul’da vefat etmiştir. Mezarı Edirnekapı Şehitliği’ndedir.

Vicdan Terbiyesi Nerede Verilir?

Dergi: Dem Degi

Sayı: 2. Sayı Yıl: 2007

Sayfa: 91-92

İncele

Kudüs

Dergi: Yedi İklim

Sayı: 14. Cilt 128. Sayı Yıl: 2000

Sayfa: 61

İncele

İslam'da Ataların Yeri ve Atalara Uymak Meselesi

Dergi: İktibas

Sayı: 10. Cilt 157. Sayı Yıl: 1992

Sayfa: 29-30

PDF

Sulhle Harp Arasında

Dergi: Büyük Doğu

Sayı: 1. Cilt 48. Sayı Yıl: 1946

Sayfa: 9

İncele

Dikenli ve müzmin bir mesele

Dergi: Büyük Doğu

Sayı: 1. Cilt 47. Sayı Yıl: 1946

Sayfa: 9

İncele

Biz ve komşularımız

Dergi: Büyük Doğu

Sayı: 1. Cilt 46. Sayı Yıl: 1946

Sayfa: 9

İncele

Konuşulmıyan Meseleler

Dergi: Büyük Doğu

Sayı: 1. Cilt 45. Sayı Yıl: 1946

Sayfa: 9

İncele

Sovyet Notasının Asıl Destekleri

Dergi: Büyük Doğu

Sayı: 1. Cilt 44. Sayı Yıl: 1946

Sayfa: 9

İncele

Akdenizle Karadeniz arasında

Dergi: Büyük Doğu

Sayı: 1. Cilt 43. Sayı Yıl: 1946

Sayfa: 9

İncele

İki Meydan Okumanın Şimdiki Durumu

Dergi: Büyük Doğu

Sayı: 1. Cilt 42. Sayı Yıl: 1946

Sayfa: 9

İncele

Büyük Küçük Milletler Kavgası

Dergi: Büyük Doğu

Sayı: 1. Cilt 41. Sayı Yıl: 1946

Sayfa: 9

İncele

Orta Şarkta İngiltere, Amerika ve Sovyet

Dergi: Büyük Doğu

Sayı: 1. Cilt 40. Sayı Yıl: 1946

Sayfa: 9

İncele

Orta Şarkta İngiltere-Sovyet Rusya savaşı

Dergi: Büyük Doğu

Sayı: 1. Cilt 39. Sayı Yıl: 1946

Sayfa: 9

İncele

Rusya'nın Yeni İstila Devri

Dergi: Büyük Doğu

Sayı: 1. Cilt 1. Sayı Yıl: 1945

Sayfa: 9

İncele

Kadiyanîlikten Teberri Ediyoruz

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 3. Cilt 74. Sayı Yıl: 1950

Sayfa: 374-378

İncele

Tefsir-i Şerif

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 23. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 355-357

İncele

Şark ve İslam aleminin Davaları: Kişmir Meselesi

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 23. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 360-361

İncele

Kerbela Faciası

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 23. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 365-366

İncele

Kerbela Faciası

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 24. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 378-379

İncele

Tefsir-i Şerif

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 22. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 339-340

İncele

Tefsir-i Şerif

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 21. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 322-324

İncele

Tefsir-i Şerif

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 18. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 274-275

İncele

Misyonerliğin Yeni Şekli

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 18. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 277-278

İncele

Tefsir-i Şerif

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 19. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 290-292

İncele

İslam Milletlerinin Davaları

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 19. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 297-299

İncele

Tefsir-i Şerif

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 17. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 258-259

İncele

İslamiyetin Rûhanî Dili

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 17. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 260-261

İncele

İslam aleminin Davaları

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 17. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 268-270

İncele

Tefsir-i Şerif

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 16. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 242-243

İncele

Kerbela Hadisesine Ait Tafsilatın Tarihi Mahiyeti

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 16. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 255-256

İncele

Kerbela Faciası

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 12. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 191-192

İncele

Kerbela Faciası

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 14. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 214-216

İncele

Kerbela Faciası

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 11. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 175-176

İncele

Yürekler Acısı Kerbela Faciası

Dergi: Sebilürreşad

Sayı: 1. Cilt 7. Sayı Yıl: 1948

Sayfa: 107-109

İncele

Yürekler Acısı Kerbelâ Faciası III