İSLAMCI DERGİLER PROJESİ

Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi başından beri üzerine çokça yazılan ve farklı yönleriyle konuşulan bir konu olmasına rağmen bu düşüncenin üretildiği, tartışıldığı ve yaygınlaştırıldığı dergiler çalışılmamıştır. Halbuki dergiler, Osmanlı’nın son döneminden bugünün Türkiye'sine kadar İslamcı düşüncenin oluşumunda ve gelişiminde önemli bir işleve sahip olmuş ve İslamcı yayıncılığın en önemli bileşenlerinden birini teşkil etmiştir. İslamcı Dergiler Projesi (İDP), bu mühim boşluğu doldurmak üzere 1908-2010 yılları arasında yayınlanmış İslamcı dergileri gün yüzüne çıkarma ve inceleme hedefiyle 2013 yılında İlmi Etüdler Derneği (İLEM) çatısı altında çalışmalarına başlamış ve 2018 yılında tamamlanmıştır.
Üç aşama olarak yapılandırılan projenin 2014-2015 yıllarında yürütülen ilk aşamasında 1960-1980 arasında çıkan 45 dergi dijitalleştirilmiş ve kataloglanmıştır. Ayrıca Mart 2015'te "1960-1980 İslamcı Dergiler Sempozyumu" düzenlenmiş, sempozyum bildirileri gözden geçirilerek "1960-1980 Arası İslamcı Dergiler: Toparlanma ve Çeşitlenme" adıyla kitaplaştırılmıştır. 1908-1960 yılları arasında yayınlanan 58 dergiyi ele alan ikinci aşama ise 2017 yılında tamamlanmıştır. Mart 2017'de düzenlenen "2. İslamcı Dergiler Sempozyumu"nun bildirileri "İslamı Uyandırmak" başlığıyla iki cilt olarak okuyucuyla buluşmuştur. Serinin tamamlayıcısı olarak çıkan “‘Bir Başka Hayata Karşı’: 1980 Sonrası İslamcı Dergilerde Meseleler, Kavramlar ve İsimler” 1980 sonrasında yayımlanan İslamcı dergilerin temel dinamiklerini, kurucu isimlerini ve tartışma alanlarını incelemiş, 116 yazarın katkısı ile 4 ciltte, 72 makale, 49 şahıs portresi ve 47 dergi yazısının yer aldığı bir külliyat olarak okuyucunun istifadesine sunulmuştur.
Projenin 2017 yılında başlayan ve Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından desteklenen üçüncü aşamasında yaklaşık 400'e yakın derginin 20.000'den fazla sayısı dijitalleştirilmiş ve kataloglanmıştır. 2018 yılının sonunda tamamlanman bu aşama kapsamında Nisan 2018'te "3. İslamcı Dergiler Sempozyumu" düzenlenmiştir. Proje kapsamında ele alınan dergiler sempozyum boyunca ve sonrasında 2 farklı sergiyle ziyaretçilerine sunulmuştur. Bu aşamada 25.000'den fazla dergi ve 4000'e yakın kitap ile toplamda 30.000'e yakın dergi ve kitabı içeren İslamcı Dergiler Kütüphanesi oluşturulmuştur. Dergilerin uzun süreli kullanımını sağlamak adına ciltleme işlemlerine başlanılmış ve 246 adet ciltleme yapılmıştır. Eksikleri tamamlanan dergilerin ciltleme işlemleri devam etmektedir. Ayrıca bu aşamada Türkiye İslamcılığının hikayesini birincil ağızlardan duymaya ve duyurmaya yönelik bir sözlü tarih çalışması sürdürülmüş ve 41 kişiyle 50 farklı görüşme gerçekleştirilmiştir.
Projenin bir diğer çıktısı olarak İslamcılık Düşüncesine dair yazıların basılı nüshaların bulunabileceği İDP Sıtkı Türkan Dergi Kütüphanesi oluşturmuştur. Bünyesinde 393 dergi, 23.020 sayı, 794.402 makale/yazı ve 64.069 yazarın eseri bulunan İDP Sıtkı Türkan Kütüphanesi, zengin içeriği ile İLEM’de araştırmacıların hizmetine sunulmuştur.

İDP tanıtım broşürünü incelemek için tıklayınız.

PROJENİN KAPSAMI

İDP kapsamında, 1908'den günümüze kadar yayınlanmış önde gelen İslamcı dergiler dönemlerine göre tespit edilmekte, arşivlenmekte, kataloglanmakta ve dijitalleştirilmektedir.

Projenin 1960-1980 yıllarını kapsayan birinci aşamasında bu dönemde yayınlanan 45 derginin 3.342 sayısı dijitalleştirilmiş, 3.622 sayısı kataloglanmıştır. Projenin ikinci aşamasında 1960-1908 yılları arasında çıkmış 58 dergi ele alınmıştır. Önemli bir kısmı Osmanlıca olan bu dergilerin 4.258 sayısı dijitalleştirilmiş, 4.389 sayısı kataloglanmıştır. Projenin devam etmekte olan 3. aşamasında ise 1980-2010 yılları arasında yayınlanmış yaklaşık 500 derginin 20.000 sayısı kataloglanıp dijitalleştirilmektedir.

Bu çalışmalara ek olarak 1950 sonrası dönemin tanıklarıyla mülakatlar yapılarak bir sözlü tarih çalışması yürütülmekte ve 40.000 dergi ve kitabı içerecek olan İslamcı Dergiler Kütüphanesi oluşturulmaktadır. Ayrıca İDP kapsamında dergilerin akademik olarak incelenmesi ve tartışılması için sempozyum, panel, sergi ve çalıştaylar düzenlenmekte ve akademik yayınlar yapılmaktadır.

PROJENİN HEDEF KİTLESİ

İslamcı Dergiler Projesi tüm aşamaları ile öncelikle Türkiye’nin düşünen ve geçmişin bilgisine objektif bir bakışla yaklaşma çabasında olan kesimlerine hitap etmektedir. Bu yönüyle Türkiye akademisi ve aydınları bu çalışmanın ilk düzeydeki muhataplarıdır.

Bununla birlikte yakın zamanda tekrar canlanan İslamcılık tartışması etrafında kafa yoran İslami kesim ve düşünürleri bu projenin oluşturacağı çerçeve ve müktesebattan istifade etme imkânı bulacaktır. Bir bakıma İslamcı Düşüncenin yakın geçmişine dair zihin haritasının çıkarılacağı bu çalışma ile dünden bugüne yaşanan değişim ve dönüşümlerin keyfiyetini irdeleme imkânı elde edilecektir. Böylece belli kırılma noktaları, temayüller, geliştirilen retorik ve toplumun diğer bileşenleriyle muhatap olma düzeyi gibi oldukça zengin bir perspektiften tarihî bir sorgulama yapılabilecektir.

PROJENİN AMAÇLARI

İslamcı Dergiler Projesi’nin öncelikli amacı, İslamcılık Düşüncesinin mecra bulduğu ve mecra açtığı dergileri kayıt altına alıp bir araya getirerek İslamcılıkla ilgili çalışmalara katkı sağlamaktır. Proje kapsamında oluşturulan İDP Kataloğu, İDP web sitesi, dijital kütüphane ve basılı nüshaları içeren İslamcı Dergiler Kütüphanesi bu doğrultuda atılmış önemli adımlardır.

Ayrıca bu projeyle, İslamcıların siyasi, iktisadi, sosyal ve kültürel birikimlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. İslamcı dergilerin hikayesine tanık olmuş isimlerle yapılan Sözlü Tarih Çalışması bu noktada mühim bir boşluğu doldurmaktadır. Projenin bir diğer temel amacı ise İslamcılık düşüncesini anlama ve yeniden gündeme getirme çabalarına açılımlar getirmek ve destek olmaktır. Düzenlenen sempozyum, panel ve konuşmalarla birlikte ortaya koyulan yayınlar bu yöndeki çabalara katkı sağlamaktadır.

PROJENİN HEDEFLERİ

İslamcı Dergiler Projesi'nin birincil hedefleri şunlardır:

✓ Türkiye’de İslamcı düşüncenin gelişimini ve üretimini görünür hale getirmek.
✓ İslamcılık Düşüncesi alanında çalışma yapan araştırmacıların birincil kaynaklara kolayca ulaşmasını sağlamak.
✓ İslamcılık araştırmalarına olgusal bir zemin kazandırmak.
✓ İslamcılık araştırmalarını teşvik etmek.
✓ İslamcı düşünce arşivini kurmak üzere ön hazırlıkları yapmak.